Inhoud

Temperament, hechting en persoonlijkheidsproblematiek bij jongvolwassenen in de ambulant ggz

4 februari 2015

Nederlands English

Samenvatting

In deze studie is de relatie onderzocht tussen temperamentskenmerken, hechtingsstijlen en persoonlijkheidsproblematiek bij 17 tot en met 23- jarige jongvolwassenen (N = 102), die in behandeling waren bij een ambulante geestelijke gezondheidszorg instelling. Meer specifiek is de samenhang van negatieve affectiviteit/neuroticisme en doelgerichte controle met cluster C persoonlijkheidsproblematiek nagegaan. Negatieve affectiviteit wordt gezien als een reactieve temperamentfactor en doelgerichte controle als een regulatieve temperamentfactor. Verder is ook de samenhang van hechtingsstijl met persoonlijkheidsproblematiek en negatieve affectiviteit onderzocht. De jongvolwassenen beoordeelden zichzelf op de Adult Temperament Questionnaire (Rothbart, 2000), de Relationship Questionnaire (Bartholomew & Horowitz, 1991) en de Personality Diagnostic Questionnaire Revised (Hyler & Rieder, 1982). De onderzoeksresultaten gaven aan dat negatieve affectiviteit positief en doelgerichte controle negatief geassocieerd bleken met de ernst van persoonlijkheidsproblematiek. Zowel negatieve affectiviteit als doelgerichte controle verklaarden een unieke en significante proportie van de variantie in cluster B en in de ernst van persoonlijkheidsproblematiek. De interactie tussen negatieve affectiviteit en doelbewuste controle leverde geen significante bijdrage aan de verklaarde variantie in persoonlijkheidsproblematiek. Variantie in Cluster C problematiek werd alleen significant voorspeld door negatieve affectiviteit. Hechtingsstijl verschafte geen significante unieke bijdrage aan de proportie verklaarde variantie in persoonlijkheidsproblematiek. De interactie tussen negatieve affectiviteit en hechtingsstijl leverde een significante bijdrage aan de ernst van persoonlijkheidsproblematiek en op clusterniveau voor het A en B cluster, maar niet voor cluster C.

Lees het volledige artikel als PDF
Print PDF

Literatuur

  • Ainsworth, M. D., Blehar, M., Waters, E., & Wall, S. (1978). Patterns of Attachment: A Psychological Study of the Strange Situation. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
  • Akkerhuis, G.W., Kupka, R.W., Groenestijn, M.A.C. van, et al. (1996). PDQ-4+: vragenlijst   voor persoonlijkheidskenmerken. Lisse: Swets & Zeilinger.
  • Andrea, H., & Verheul, R. (2007). Categoriale classificatie, epidemiologie en comorbiditeit. In Eurlings-Bontekoe, E.H.M., Verheul, R., Snellen, W.M. (Eds), : Handboek persoonlijkheidsproblematiek (pp. 75-101). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  • APA  (American  Psychiatric  Association)  (1980). Diagnostic  and  statistical  manual  of  mental disorders (3th ed.). Washington DC.
  • APA  (American  Psychiatric  Association)  (1986). Diagnostic  and  statistical  manual  of  mental disorders (3th ed. Revised). Washington DC.
  • APA  (American  Psychiatric  Association)  (1994). Diagnostic  and  statistical  manual  of  mental disorders (4th ed.). Washington DC: American Psychiatric Press.
  • Arntz, A. (1997). Cognitieve theorieën. In H. van der Molen, S. Perreijn, & M. van den   Houst (Eds.), Klinische psychologie. Theorieën en psychopathologie. (pp.175-215). Groningen: Wolters-Noordhoff.
  • Asendorpf, J.B., & Van Aken, M.A.G. (2003). Validity of Big Five Personality Judgments in   Childhood: A 9 Year Longtidinal Study. European Journal of Personality, 17, 1-17.
  • Bartholomew, K., & Horowitz, L. M. (1991). Attachment styles among young adults; A test   of a four-category model. Journal of Personality and Social Psychology, 61, 226-244.
  • Beck, A.T. (1964). Thinking and Depression. Archives of  General Psychiatry, 10, 561-571.   Bowlby, J. [1969] (1999). Attachment. Attachment and Loss (vol. 1) (2nd ed.). New York:   Basic Books.
  • Bretherton, I. (1990). Communication patterns, internal working models and the Inter generational transmission of attachment relationships. Infant Mental Health Journal, 11, 237-251.
  • Bronfenbrenner,U. (1986). Recent advances in the ecology of human development. In:   R.K. Silbereisen, K. Eyferth, G. Rudinger (Eds.) Development as Action in Context: Problem Behavior and Normal Youth Development. Springer-Verlag, Berlin.
  • Caspi, A., Roberts, B.W., & Shiner, R.L. (2005). Personality Development: Stability and   Change. Annual Review of Psychology, 56, 453-484.
  • Cohen, P., Crawford, T.N., Johnson, J.G., & Kasen, S. (2005). The children in de Community   Study of Developmental Course of Pediatric Disorder, 19, 466-486.
  • Derryberry, D., & Reed, M.A. (2002). Anxiety-relates attentional biases and their regulation by attentional control. Journal of Personality and Social Psychology, 111, 115-236.
  • Derryberry, D. & Rothbart, M.K. (1988). Arousal, affect, and attention as components of   temperament. Journal of Personality and Social Psychology, 55, 958-966.
  • Dingemans, P.M.A.J., & Sno, H.N. (2004). Meetinstrumenten bij persoonlijkheidsstoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie. 46. 705-708.  
  • Eisenberg,  N.,  Cumberland,  A.,  Spinrad,  T.L.,  Fabes,  R.A.,  Shepard,  S.,  Reiser,  M.,  et  al.   (2001). The relations of regulation and emotionality to children's externalizing and  internalizing behaviour problems. Child Development, 72, 1112-1134.
  • Evans, D.E., & Rothbart, M.K. (2007). Developing a model for adult temperament. Journal  of Research in Personality, 41, 868–888.
  • Eysenck, H.J. (1999). Biological dimensions of personality. In L. Pervin & O. P. John (Eds.)   Handbook of personality: Theory and research (pp.244-276)
  • Green, J., & Goldwyn, R. (2002). Annotation: Attachment disorganization and psychopathology: New findings in attachment research and their potential implications for  developmental psychopathology in childhood. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 43, 835-846.
  • Hartman, C.A., & Majdandžić, M. (2001). De Nederlandse vertaling van de Adult Temperament Questionnaire, intern rapport Universitair Medisch Centrum Groningen. Groningen: Disciplinegroep Psychiatrie.
  • Hazan, C., & Shaver, P.R. (1987). Romantic love conceptualized as an attachment   process.   Journal of Personality and Social Psychology, 5, 511-524.
  • Hout, M. van den (1997). De paniekstoornis, fobieën en gegeneraliseerde angst. In H. Van   der Molen, S. Perreijn, & M. Van den Houst (Eds.), Klinische psychologie. Theorieën en  psychopathologie. (pp.411-444). Groningen: Wolters-Noordhoff.
  • Hyler, S.E. Rieder, R.O., & Williams, J.B. (1987). Personality Disorders Questionnaire- Revised. New York: New York State Psychiatric Institute.
  • Ijzendoorn, H.M. van, & Bakersman-Kranenburg, M.J. (2004). Maternal Sensitivity and   Infant  Temperament  in  the  Formation  of  Attachment.  In  G.  Bremner  &  A.  Slater  (Eds.) Theories of Infant Development. Blackwell Publishing Ltd. Malden, MA, USA.
  • Landman-Peeters,  K.M.C.  (2007).  At  risk  of  depression  and  anxiety:  studies  into  the   interplay  of  personal  an  environmental  risk  factors.  Groningen:  Rijksuniversiteit   Groningen (disseratie).
  • Leak, G.K., & Parsons, C.J. (2001). The susceptibility of  three attachment style measures   to socially desirable responding. Social Behavior and Personality: an international  journal, 29, 21-29.
  • Lonigan, C.J., & Phillips, B.M. (2001). Temperamental influences on the development of   anxiety disorders. In M.W. Vasey &  M.R. Dadds (Eds), The developmental psychology  of anxiety (60-91). New York: Oxford University Press.
  • McCrea, R.R., Costa, P.T., Ostendorf, F. Angleitner, A., Hřebíčková, M., Avia, M.D. Sanz, J.,   Sánchez-Bernardos,  M.L.,  Kusdil,  M.E.,  Woodfield,  R.,  Saunders,  P.R.,  &  Smith,  P.B.  (2000). Nature over Nurture: Temperament, Personality, and Life Span Development.   Journal of Personality and Social Psychology, 78), 173-186.
  • Meesters, C., Muris, P., & Van Rooijen, B. (2007). Relations of neuroticism and attentional   control with symptoms of anxiety and aggression in non-clinical children. Journal  of Psychopathology and Behavior Assessment, 29, 149-158.
  • Meesters, C., & Muris, P. (2000) Relationship Questionnaire (RQ). Handleiding. Maas tricht (interne publicatie).
  • Mervielde, I., De Clercq, B., De Fruyt, F., & Van Leeuwen, K. (2005). Temperament. Perso nality, and developmental psychopathology as childhood antecedents of personality disorders. Journal of Personality Disorders, 19), 171-201.
  • Muris, P., & Dietvorst, R. (2006). Underlying Personality Characteristics of Behavioral   Inhibition in Children. Child Psychiatry Human Development., 36, 437-445.
  • Muris, P., De Jong, P.J., & Engelen, S. (2004). Relationships between neuroticism, attentional control, and anxiety disorders symptoms in non-clinical children. Personality  and Individual Differences, 37, 789-797.
  • Muris,  P.,  &  Ollendick,  T.H.  (2005).  The  role  of  temperament  in  the  etiology  of  child   pathology. Clinical Child and Family Psychology Review, 8, 271-289.
  • Muris, P., Meesters, C. & Rompelberg, L. (2007). Attention control in middle childhood:   Relations to psychopathological symptoms and threat perception distortions. Behaviour Research and Therapy, 45, 997-1010.
  • Narum,  S.R.  (2006).  Beyond  bonferonni:  less  conservative  analyses  for  conservation   genetics. Conservation Genetics, 7, 783-787.
  • Nicolai, N.J. (2001). Hechting en psychopathologie: de reflectieve functie. Tijdschrift voor  Psychiatrie, 10, 705-714.
  • Nigg, J.T. (2006). Temperament and developmental psychology. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 47, 395-422.
  • Ouwersloot, G., Brink, W. van den, Diekstra, R.F.W., & Hoogduin, C.A.L. (1994). Diagnostiek van Persoonlijkheidsstoornissen. Tijdschrift voor Psychiatrie, 36/8, 558-570.
  • Pfohl,  B.,  Coryell,  W.,  Zimmerman,  M.,  &  Stangl,  D.  (1987).  Prognostic  validity  of  self report and interview measures of personality disorder in depressed inpatients. Journal of Clinical Psychiatry, 48, 468-472.
  • Rothbart, M.K. (1981). Measurement of Temperament in Infancy. Child Development, 52,   569-578.
  • Rothbart, M.K. (1989). Temperament and development. In G. A. Kohnstamm, J. A. Bates &   M.K. Rothbart (Eds), Temperament in childhood (pp187-247). New York; Wiley.
  • Rothbart, M.K. (2007). Temperament, Development, and Personality. Current Directions  in Psychological Science 16, 207–212.
  • Rothbart, M.K., & Ahandi, S.A. (1994). Temperament and the Development of Personality. Journal of Abnormal Psychology, 103, 55-66.
  • Rothbart, M.K., Ahadi, S.A., & Evans, D.E. (2000). Temperament and Personality: Orgines   and Outcomes. Journal of Personality and Social Psychology, 78, 122-135.
  • Rothbart, M.K., & Bates, J.E. (1998). Temperament. In N. Eisenberg & W. Damon (Eds.).   Handbook of child psychology: Social, emotional, and personality development (Vol. 3,  pp. 105–176). New York: Wiley.  
  • Rothbart, M.K., & Derryberry, D. (1981). Development of individual differences in temperament. In M. E. Lamb & A. L. Brown (Eds.), Advances in developmental psychology  (pp.105-176). New York: Wiley.
  • Rothbart, M.K., Derryberry, D., & Posner, M.I. (1994). A psychobiological approach to the   development of temperament. In J.E. Bates & T.D. Wachs (Eds.), Temperament: Individual differences at the interface of biology and behavior (pp. 83-116). Washington:  American Psychological Association.  
  • Rothbart, M.K., & Posner, M. I. (1985). Temperament and the development of selfregulation. In L.C. Hartlage & C.F. Telzrow (Eds.), The neurology of individual differences:  A  developmental perspective (pp. 93-123). New York: Plenum.
  • Sameroff, A.J. (2000). Development and Psychopathologie. (pp 297-312). Cambridge University Press.
  • Sanson, A., Hemphill, S.A., & Smart, D. (2004). Connections between Temperament and   Social Development: A Review. Social Development, 13, 142-170.
  • Schmitt, D.P., Durkin, K. , Alcalay, L., Allensworth, M., Allik, J.,  Ault, L., Austers, I., Bennett,   K.L., Bianchi, G.,  Boholst, F.,  Borg-Cunen, M.A.,  Braeckman, J.,  Brainerd, E.G., Caral, L.   G. A. ,Caron, G., Casullo, M.M., Cunningham, M.,  Daibo, I., & De Souza, E. (2004).  Patterns and universals of adult romantic attachment across 62 cultural regions: are  models of self and other pancultural constructs? Journal of Cross-Cultural Psychology, 35, 367-402.
  • Shiner,  R.,  &  Caspi,  A.  (2003).  Personality  differences  in  childhood  and  adolescence:   measurement, development and consequences. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 44, 2-32.
  • Stockmann, A.P.A.M., & Kievit, T.H. (1998) Persoonlijkheidsonderzoek bij kinderen. In   T.H. Kievit, J.A. Tak, J.D. Bosch, J.D. (Eds.), Handboek Psychodiagnostiek voor de hulpverlening van kinderen. Tijdstroom:Utrecht.
  • Waters,  H.S.,  &  Waters,  E.  (2006).  The  Attachment  working  models  concept:  Among   other things, we build script-like representations of secure base experiences. Attachment & Human Development, 8, 185-197.
  • Westen,  D., Shedler,  J., Durrett, C., Glass S., & Martens, A. (2003). Personality diagnoses in   adolescence: DSM-IV axis II diagnoses and an empirically derived alternative. American Journal of Psychiatry, 16, 952 -966.
  • Young, J.E., Klosko, J., & Weishaar, M.E. (2003). Schema therapy: A practitioner's guide.   New York: Guilford Press.

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam


De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:


Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.

Jaargang 57, nr. 3, sept 2024

Inloggen VGCt en VVGT

Leden van de VGCt en de VVGT loggen in via de site van hun vereniging. Als u op die site bent ingelogd als lid, vindt u daar een button naar het Tijdschrift voor Gedragstherapie.

English

Behavioral Therapy: Journal for Behavioral Therapy and Cognitive Therapy ISSN 0167-7454

Information in English can be found here.

Boeken