Skinner wordt door de auteurs omschreven als een radicale behaviorist, die mentale processen meer als correlaten dan als oorzaken van menselijk gedrag beschouwde. Radicaal was Skinner in zijn opvatting dat denken en voelen vormen van gedrag zijn. Het citaat waarmee hoofdstuk 2 begint geeft dit helder weer:

Eigenlijk is de gedragswetenschap op zich al een stuk lastiger dan rocket science. Wanneer we ook nog eens private events als bewustzijn, denken, voelen en verbeelding in verklaringsmodellen opnemen, maken we het ons wel heel erg moeilijk. Voor Skinner verklaarde dit waarom de gedragswetenschap bij de natuurwetenschappen achterblijft. Door de leergeschiedenis en de externe omgeving als verklarende factoren op te voeren, is het in ieder geval mogelijk om deze factoren voor een deel in kaart te brengen. Dit is op zich al ingewikkeld genoeg: wat weet een mens bijvoorbeeld nog van zijn eigen leergeschiedenis? Prins en van Emmerik laten zien dat zelfcontrole- en leefstijlprogramma's bij onder andere verslavingsproblematiek nauw aansluiten bij Skinners ideeën. En het onderwijs zou veel kunnen opsteken van Skinner wanneer het zijn nadruk op aversieve controle ('Doe wat je moet doen, anders krijg je straf!')3 verschuift naar positieve bekrachtiging. Instructies op maat, die aansluiten op ieders individuele leermogelijkheden, hebben meer gemeen met het gedachtegoed van Skinner dan het afschrijven van leerlingen bij wie het standaard lesprogramma onvoldoende past.

Maar Skinner ging verder dan dat. In 1982 gaf hij een voordracht voor de American Psychological Association met de titel: Why we are not acting to save the world? Verandering van het schadelijk gedrag van de mens kan uiteindelijk alleen worden bewerkstelligd door veranderingen in onze huidige omgeving. Traditionele verklaringen voor de traagheid waarmee de wereld het energie- en klimaatprobleem aanpakt waren volgens Skinner kenmerkend voor het probleem van de hele cognitieve psychologie: mensen initiëren geen gedrag vanuit innerlijke drijfveren, maar handelen op manieren die in het verleden succesvol waren. Je zou zo'n psycholoog in het Outbreak Management Team willen.

Prins en van Emmerik hebben waarlijk iets rechtgezet met dit boek. Voor mij is het na die 45 jaar nog niet te laat en zeker niet voor de huidige generatie gedragswetenschappers. Lezen dit boek!

© 2009-2024 Uitgeverij Boom Amsterdam

De artikelen uit de (online)tijdschriften van Uitgeverij Boom zijn auteursrechtelijk beschermd. U kunt er natuurlijk uit citeren (voorzien van een bronvermelding) maar voor reproductie in welke vorm dan ook moet toestemming aan de uitgever worden gevraagd:

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (postbus 3060, 2130 KB, www.reprorecht.nl) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912. Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en Reproductierechten, postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro).

No part of this book may be reproduced in any way whatsoever without the written permission of the publisher.