Actueel

Verslaving is op Europees niveau een van de meest voorkomende en kostbare van alle mentale en hersenaandoeningen. Als tabaksverslaving en problematisch alcoholgebruik worden meegenomen, is het zelfs nummer één in frequentie en kosten, gevolgd door depressie, dementie, beroerte en angststoornissen. Reden voor de sectie Verslaving van de VGCt om een themanummer over verslaving samen te stellen. 

Verslaving lijkt soms net een niche-onderwerp. Maar het is een van de meest voorkomende psychische aandoeningen. Hoog tijd dus voor een speciaal nummer over verslaving. Prof. dr. Reinout Wiers vertelt in deze video meer over het ontstaan van dit themanummer. 

In september 2023 gaf Christine Padesky een lezing waarin zij het psychotherapeutische proces beschreef als een dans waarin er voortdurend interactie plaatsvindt tussen de socratische dialoog (een onderzoekend gesprek) en activerende onderdelen, zoals rollenspelen, gedragsexperimenten en imaginaire technieken. Door haar woorden ging psychotherapie er inderdaad uitzien als een dans en werd het heel vanzelfsprekend dat reflectie en actie steeds hand in hand gaan. Het hier besproken boek, Dialogues for discovery: Improving psychotherapy’s effectiveness, gaat over een van de twee danspartners, namelijk over de socratische dialoog.

Een kijkje bij de Traumaverwerkingskliniek Leeuwarden aan de hand van casuïstiek

Annemieke Kamstra, Milou Wiersum, Mirjam Meek, Robert Schoevers, Sybolt de Vries & Frederike Jörg

Klinische dialectische gedragstherapie gecombineerd met traumabehandeling (DGT-PTSS) richt zich op cliënten met een ernstige posttraumatische-stressstoornis (PTSS) en comorbide problematiek. Eerder onderzoek toonde de effectiviteit van het behandelprogramma aan bij vrouwen met een PTSS na vroegkinderlijk seksueel misbruik. De behandeling, die enerzijds geprotocolleerd is en anderzijds aansluit bij de persoonlijke problematiek en doelen van de cliënt, wordt in dit artikel geïllustreerd met casuïstiek. Klinische DGT-PTSS is onderdeel van recente ontwikkelingen in het traumaveld en past binnen het brede behandelaanbod in Nederland voor cliënten met ernstige traumagerelateerde klachten.

Het nieuwste nummer van het Tijdschrift voor Gedragstherapie is verschenen. U vindt hierin maar liefst vijf artikelen. We beginnen met een artikel over de effectiviteit van een behandeling voor problematisch middelengebruik bij mensen met een lichte verstandelijke beperking (zie ook het gratis artikel). Daarna volgen een artikel over de laatste stand van zaken in CBT-E(nhanced), twee artikelen over functie- en betekenisanalyses en ten slotte een artikel over onderzoek naar lotgenotencontact bij slachtoffers van huiselijk geweld.

In het nieuwste nummer van Gedragstherapie vindt u artikelen over uiteenlopende onderwerpen: over een training bij depressieve klachten (zie ook het gratis artikel), over het gebruik van universele schalen bij de bespreking van testuitslagen en over de inzet van virtual reality.

Soms verschijnen er artikelen die een grote impact op het veld (kunnen) hebben. Een voorbeeld hiervan is het artikel van Craske en collega’s uit 2014 over het inhibitorisch-leermodel. In 2022 publiceerden Craske en collega’s een geactualiseerde versie van het originele artikel. In het laatste nummer van Gedragstherapie is van dit nieuwe artikel een vertaling opgenomen, met een korte inleiding (zie ook het gratis artikel) en een online bijlage met casussen.

Een pleidooi voor T-scores en percentiel rangorde scores

Edwin de Beurs, Jan Boehnke & Eiko Fried

De diversiteit aan meetinstrumenten die in gebruik zijn binnen de huidige ggz-praktijk bemoeilijkt de interpretatie van testuitslagen en de implementatie van Routine Outcome Monitoring (ROM). In dit artikel raden we aan bij het bespreken van testuitslagen met cliënten scores om te zetten naar universele schalen. De berekening van T-scores en percentiel rangorde scores wordt uitgelegd. We stellen voor om testresultaten uit te drukken als T-scores, met de algemene bevolking als referentiegroep. T-scores kunnen aangevuld worden met percentiel rangorde scores die gebaseerd zijn op een relevante klinische referentiegroep, om ze begrijpelijker te maken voor cliënten. We maken de voordelen van deze benadering inzichtelijk met gegevens uit drie veelgebruikte depressievragenlijsten. We bieden een Excel-file met oversteekformules voor diverse vragenlijsten om eenvoudig ruwe scores naar T-scores en percentiel rangorde scores om te zetten.

B. F. Skinner is grondlegger van de operante conditionering en daarmee indirect van de gedragstherapie. Zijn ideeën over vrijheid, omgevingscontrole, complex gedrag (zoals taal en denken), de plaats van de cognitieve psychologie en de inrichting van een betere en duurzamere samenleving verdienen meer aandacht, vandaar dit themanummer. In de huidige discussies over grote maatschappelijke problemen speelt Skinners gedragsleer geen rol van betekenis, terwijl zijn werk wel aanknopingspunten biedt voor de oplossing van die problemen.

In het herfstnummer van Gedragstherapie vindt u een diversiteit aan bijdragen. Het nummer opent met een literatuuroverzicht rondom geheugen (zie ook het gratis artikel). Daarna volgen drie artikelen waarin verschillende interventies besproken worden: SNAP, serious games en een gevalsbeschrijving van de functioneel neurologische stoornis waarin bekende gedragstherapeutische interventies zijn toegepast. In de rubriek Forum liefst drie bijdragen, waaronder een discussie naar aanleiding van het in nummer 1 van dit jaar verschenen artikel van Huntjens et al. Het nummer sluit af met twee boekbesprekingen.

Goed slapen is een basisvoorwaarde voor goed lichamelijk en mentaal functioneren. Als de slaap verstoord is, heeft men minder veerkracht en is men vatbaarder voor mentale klachten. Zo is slapeloosheid een van de belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van een depressie. In het nieuwste nummer van Gedragstherapie vindt u een mooi en breed overzicht van de (behandeling van) slaapproblematiek.

Het lentenummer van Gedragstherapie is een omvangrijk varianummer met maar liefst tien bijdragen: vier artikelen en zes boekbesprekingen. Het eerste artikel van Huntjens et al. over de werkzaamheid van populaire behandelingen voor traumagerelateerde klachten vindt u als gratis artikel hieronder.

Het laatste nummer van 2022 van het Tijdschrift voor Gedragstherapie is een themanummer over ouderschap. In dit nummer krijgt de lezer informatie over verschillende facetten van ouderschap: in relatie tot psychische klachten, maar ook in relatie tot behandeling. U zult lezen over  gehechtheidsontwikkeling, ouders en gezinnen; toegepast op onder andere emotie-eten, angst en depressie bij kinderen en jongeren. Het nummer sluit af met een nabeschouwing met een inhoudelijke reflectie op de verschillende bijdragen.

In het omvangrijke herfstnummer van het Tijdschrift voor Gedragstherapie vindt u maar liefst zeven bijdragen over variërende onderwerpen. Het eerste artikel gaat over placebo-effecten (zie ook het gratis artikel). Daarna volgen bijdragen over narratieve exposuretherapie (NET) voor PTSS, over de rol van ouder-kindinteracties in eetgedrag van kinderen en jongeren, en een vragenlijst waarmee drie vormen van jaloezie binnen partnerrelaties kunnen worden onderscheiden. Het nummer sluit af met twee boekbesprekingen en een aflevering van de rubriek Voor u gelezen.

In het nieuwste nummer van het Tijdschrift voor Gedragstherapie vindt u twee artikelen, een Kort Instrumenteel, twee boekbesprekingen en een Voor u gelezen. Het eerste artikel gaat over de invloed van dissociatieve symptomen op de effectiviteit van psychotherapie bij PTSS (zie ook het gratis artikel). Het tweede over imaginatietechnieken die mogelijk de werkzaamheid van CGT kunnen verbeteren. Het Kort instrumenteel gaat over de vragenlijst Mental Health Continuum.

Welkom in het eerste nummer van Gedragstherapie van 2022. Dit nummer valt op door een grote diversiteit wat betreft problematiek (persoonlijkheidsstoornissen, psychose en sociale-angststoornis), psychologische interventies (motiverende gespreksvoering, schemagroepstherapie, imaginaire rescripting en exposure), en typen bijdragen (artikelen, gevalsbeschrijving, kort instrumenteel, boekbesprekingen). 

In het nieuwste nummer van Gedragstherapie staat het snelst groeiende deel van de Nederlandse populatie centraal, de oudere volwassenen. De veroudering van de bevolking leidt tot grote uitdagingen op vele sociaal-maatschappelijke terreinen, en dus ook op het terrein van de geestelijke gezondheidszorg. In dit themanummer nemen de gastredacteuren, Richard Oude Voshaar en Gert-Jan Hendriks, u mee in verschillen en overeenkomsten tussen patiënten ouder dan 65 jaar en jonger dan 65 jaar wat betreft diagnostiek en psychologische behandelingen van de meest  voorkomende psychische stoornissen.

In het nieuwste nummer van Gedragstherapie vindt u een artikel over verminderde sensitiviteit voor beloning bij ADHD, een artikel over de rol van aandacht in disfunctioneel eetgedrag en vijf boekbesprekingen. Het nummer sluit af met een bijdrage in de rubriek 'Voor u gelezen' over test-hertesteffecten bij de afname van vragenlijsten.